ชามตราไก่ ลำปาง 60 ปี จากประเทศจีนถึงลำปาง
ชามตราไก่ ลำปาง 60 ปี จากประเทศจีนถึงลำปาง
ชามตราไก่ ลำปาง 60 ปี จากประเทศจีนถึงลำปาง ความผูกพันกับชามไก่ ถ่ายทอดผ่านตัวหนังสือของคุณอนุรักษ์ นภาวรรณ ผู้บริหารรุ่นที่ 2 ของบริษัทอินทราเซรามิค จำกัด ชามไก่ลำปางมีอายุครบ 60 ปีแล้ว ผลิตกันมาหลายล้านใบจนนับไม่ถ้วน ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของ เซรามิกจังหวัดลำปางที่คนส่วนใหญ่รู้จักดี หลายคนเจริญรุ่งเรืองมาได้ก็เพราะชามไก่ แต่อนาคตของชามไก่จะเป็นอย่างไรคงไม่มีใครรู้ได้ ในโอกาสกึ่งศตวรรษของชามไก่ลำปางนี้ ผมขอบังอาจวิพากษ์เรื่องของชามไก่ในอีกแง่มุมหนึ่ง นอกเหนือไปจากที่เคยเขียนเรื่องราวเกี่ยวกับชามไก่อย่างเป็นทางการไว้ให้กับสมาคมเครื่องปั้นดินเผาลำปางไว้นานแล้ว เริ่มกันที่ชื่อชามไก่หลายคนบอกว่าผมเรียกผิด เขาเรียกชามตราไก่กันทั่วเมือง ผมขอยืนยันว่าคนสมัยก่อนเขาเรียกชามไก่ ภาษาจีนเรียกโกยอั้ว ส่วนชามตราไก่ มาเรียกกันภายหลัง ซึ่งผมไม่ชอบคำว่าตราเพราะไก่เป็นลวดลายไม่ใช่ตราสินค้าถ้าเรียกชามลายไก่ ยังถูกต้องกว่าเหมือนกับโอ่งมังกรที่ราชบุรี ไม่มีใครเรียกโอ่งตรามังกร ถ้าเป็นโอ่งลายมังกรยังพอได้ยินเรียกกันอยู่บ้าง แต่เนื่องจากเรียกชามตราไก่กันมาจนติดปากก็ถือว่าจะเรียกอย่างนั้นก็ไม่ว่ากัน มาถึงประเด็นว่า ทำไมต้องวาดลายไก่ อันนี้ผมขอตอบตรงๆ ว่าไม่ทราบเหมือนกัน เพราะชามไก่นี้เริ่มผลิตกันในประเทศจีนมากว่าร้อยปีมาแล้วในมณฑลกวางตุ้ง แล้วส่งเข้ามาในเมืองไทยตั้งแต่ก่อนสมัยสงครามโลก
ชามตราไก่ ลำปาง ตราสัญลักษณ์ประจำจังหวัดลำปาง
ชามตราไก่ ลำปาง ชาวแต้จิ๋วอพยพมาอยู่เมืองไทยกันจำนวนมาก ผมเคยเห็นสินค้าเซรามิกในหลายประเทศก็นิยมวาดลายไก่ เช่น ของอิตาลี อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน เป็นต้น คงเนื่องจากไก่เป็นสัตว์พื้นบ้าน เลี้ยงง่าย รูปร่างสง่า น่ารัก ส่วนตราสัญลักษณ์ประจำจังหวัดลำปาง ที่เป็นรูปไก่ขาวยืนอยู่ในซุ้มประตูโขงวัดพระธาตุลำปางหลวงนั้นเป็นไก่เทพ ไม่ใช่ไก่พื้นบ้านที่วาดกันในถ้วยชามและมีความเกี่ยวโยงกับตำนานกุกกุฏนครหรือเมืองไก่ที่เล่าว่าเมื่อครั้งพุทธกาลพระพุทธเจ้าเสด็จมาถึงบริเวณนี้ พระอินทร์ได้นิมิตรมาเป็นไก่ขาว ปลุกชาวบ้านให้ตื่นขึ้นมาเพื่อทำบุญใส่บาตร แต่ดูเหมือนชามไก่จะดูเข้ากันได้กับเมืองไก่เพราะหลังจากที่ชามไก่เริ่มผลิตกันในกรุงเทพราวปี พ.ศ. 2480 ต่อมาผลิตที่ธนบุรี อ้อมน้อย เชียงใหม่ แล้วมาที่จังหวัดลำปางในราวปี 2500 ก็เจริญรุ่งเรืองอยู่เฉพาะที่จังหวัดลำปาง เมืองไก่ จนเหลือเพียงจังหวัดเดียวที่ยังผลิตชามไก่อยู่จนทุกวันนี้ ปัจจุบันชามไก่ยังเป็นที่นิยมอยู่ทั่วไป ผมไปที่ไหนเห็นชามไก่แล้วรู้สึกดีใจที่ได้เห็นไก่รูปร่างต่างๆ วิ่งอยู่บนถ้วยชาม ถือว่าเป็นสินค้า เป็นรายได้ให้กับคนลำปาง ขณะเดียวกันผมเห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของชามไก่ที่กลายเป็นสินค้าราคาถูก วาดลวดลายหยาบลงรูปร่างก็เปลี่ยนไปเพื่อให้ผลิตได้ง่ายขึ้นและเพื่อลดต้นทุนในการผลิต
ชามตราไก่ ลำปาง ชามไก่รุ่นเก่าเผาไฟสูงกว่าที่ผลิตกันในปัจจุบัน
ชามตราไก่ ลำปาง ชามไก่รุ่นเก่าเผาไฟสูงกว่าที่ผลิตกันในปัจจุบันมีความแกร่งและถือว่าเป็นเกรดพอซเลนเนื้อหนาใช้งานทนทานกว่ารูปร่างแปดเหลี่ยม ขาเป็นเชิงสูง จับง่าย ซ้อนแล้วก็หยิบง่ายวาดลวดลายละเอียดสวยงาม บ่งบอกถึงความชำนาญทางช่างและความมีศิลปะของคนรุ่นก่อน คุณสมบัติทั้งหมดนี้หาได้ยากในชามไก่รุ่นปัจจุบัน แต่ผมยังไปพบชามไก่รูปแบบเดิม แต่ตีโลโก้ MADE IN CHINA แสดงว่าประเทศจีนยังคงผลิตชามไก่อยู่และผลิตได้อย่างสวยงามและคงเอกลักษณ์ของชามไก่รูปแบบเดิมไว้ได้ไม่เปลี่ยนแปลงและแสดงว่าชามไก่ไม่ใช่อัตลักษณ์ที่แสดงถึงศิลปวัฒนธรรมของชาวลำปางที่แท้จริง ผมเคยคิดว่าถ้าชาวจีนต้นฉบับที่เขาผลิตชามไก่กันมาชั่วลูกชั่วหลานมาเห็นประติมากรรมชามไก่ที่เราทำไว้ที่จังหวัดลำปาง เขาคงแปลกใจไม่น้อยว่าชามไก่ของเขาทำไมมาเป็นอนุสาวรีย์อยู่ที่ลำปางนี่และผมก็นึกต่อไปว่าถ้าถนน R3A จากจีนมาไทยเปิดใช้ เขาจะขนชามไก่จากจีนมาขายให้คนไทยที่นิยมชมชอบ ชามตราไก่ ลำปาง กันมากน้อยแค่ไหน โรงงานประมาณ 20 โรงงานที่ยังผลิตชามไก่อยู่จะต้านทานสินค้าชามไก่จากจีนได้ไหม ถ้า FTA อาเซียน-จีน เริ่มมีผลบังคับใช้กับสินค้าเซรามิกในอีกไม่กี่ปีข้างหน้านี้
เซรามิกของลำปางต้องนึกถึงชามไก่
ชามตราไก่ ลำปาง 60 ปี เซรามิกของลำปางต้องนึกถึงชามไก่เพราะเป็นสินค้าเริ่มแรกที่เราผลิตกันเมื่อ 60 ปีก่อน แต่ถามว่าเราจะต้องอยู่กับชามไก่อย่างเดียวตลอดไปหรือเปล่าอัตลักษณ์ของความเป็นลำปางที่เราจะฝากไว้ในเซรามิกของเราไม่มีให้จดจำไปถึงชั่วลูกชั่วหลานบ้างเลยหรือ จังหวัดลำปางเรามีประวัติความเป็นมายาวนานมากกว่า 1,300 ปีมีศิลปะขนบธรรมเนียมประเพณีสืบต่อกันมายาวนาน มีวัดวาอารามเก่าแก่ที่มีลายคำล้านนาซึ่งไม่มีที่ไหนสมบูรณ์เท่าที่จังหวัดลำปางอีกแล้ว แม้จังหวัดลำปางเรายังไม่มีพิพิธภัณฑ์อย่างที่ควรจะมี เราก็สามารถพบเห็นร่องรอยความวิจิตรของศิลปกรรมที่กระจัดกระจายตามซอกมุมต่าง ๆ ของลำปางได้ไม่ยาก ความงามของกลองปูจา ซุ้มประตู ปูนปั้น ช่อฟ้า แท่นคำ ขันโตก โดยเฉพาะลายหม้อดอกและลายต้นสะหรีคำ (โพธิ์) อันเลื่องชื่อของจังหวัดลำปาง ถูกนำไปตกแต่งโรงแรมดัง 5 ดาวหรือนำไปเป็นลวดลายสินค้าส่งออกเป็นจำนวนมาก แต่ส่วนใหญ่ก็ไม่มีใครรู้ว่ามาจากจังหวัดลำปางทั้งนั้น เครื่องปั้นดินเผาของจังหวัดลำปางก็มีหลักฐานแหล่งเตาโบราณหลายแห่ง ถือได้ว่าเมื่อกว่า 700 ปีก่อนเคยเป็นเมืองที่มีความรุ่งเรืองทางด้านเซรามิกไม่น้อยกว่าปัจจุบัน
ถ้วยตราไก่ ลำปาง, ชามตราไก่ ลำปาง, จำหน่ายสินค้า OTOP, จำหน่ายสินค้า OTOP ทั่วประเทศ, จำหน่ายสินค้า OTOP ของดีทุกจังหวัด, ยุคแห่งการนำเสนอและขายของออนไลน์, สินค้าภูมิปัญญาชาวบ้าน, สินค้าพื้นบ้าน, อาหารพื้นบ้าน, เกษตรกร 100%, ร้านค้า, รวมสินค้า OTOP จากทุกจังหวัด, ตัวแทนสินค้ามาส่งถึงมือท่าน, OTOP ขอนแก่น, OTOP ชัยภูมิ, OTOP ร้อยเอ็ด, OTOP กาฬสินธุ์, ให้บริการฝาก-ขาย สินค้า OTOP, จำหน่ายสินค้าพื้นบ้านประจำจังหวัด, ของฝาก ของที่ระลึก, อาหารแห้ง อาหารสด
