ชามตราไก่จากไก่ขาว สัญลักษณ์ของนครลำปาง
ชามตราไก่จากไก่ขาว สัญลักษณ์ของนครลำปาง
ชามตราไก่จากไก่ขาว อันเป็นสัญลักษณ์ของนครลำปาง รังสรรค์ผลิตภัณฑ์ลือชื่อ “ชามตราไก่” ผลิตภัณฑ์เซรามิคที่มีชื่อเสียงโด่งดังที่สุดของจังหวัดลำปาง ซึ่งเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวและถือได้ว่า เป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของลำปางคือ ชามตราไก่ เหตุที่ชาวบ้านนิยมวาดรูปไก่ลงบนชามเซรามิค เพราะลำปางเป็นเมืองเก่าในดินแดนล้านนาอันมีไก่ขาวเป็นสัญลักษณ์ ดังนั้นเราจึงเห็นลวดลายของไก่บนชามเซรามิคได้โดยทั่วไปในจังหวัดลำปาง คุณวรัญญู สาปคำ และบิดา ตัดสินใจตั้งโรงงานเซรามิคขึ้นด้วยเงินลงทุนเริ่มแรกเพียง 1 ล้านบาท เพื่อช่วยแก้ปัญหาการย้ายถิ่นฐานเข้าไปทำงานในเมืองของชาวบ้าน และยังเป็นการอนุรักษ์ศิลปะการทำเครื่องปั้นของบรรพบุรุษไว้ จึงทำให้ชาวบ้านกว่า 20 หลังคา เรือนในหมู่บ้านศาลาเม็ง หมู่ที่ 8 ตำบลท่าผา อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง ที่เมื่อว่างเว้นจากการเกษตรอันเป็นงานหลักประจำครอบครัว ก็นำเวลาที่เหลือมาใช้เนื้อที่ภายในบ้านของตน จัดตั้งเป็นโรงงานขนาดย่อม เพื่อผลิต ถ้วยชามตราไก่ และผลิตภัณฑ์เซรามิค โดยส่งจำหน่ายผ่านทางของคุณวรัญญู อันเป็นการขจัดปัญหาการย้ายถิ่นและสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านได้เป็นอย่างดี ขั้นตอนการทำถ้วยชามตราไก่และผลิตภัณฑ์เซรามิคอื่น ๆ มีดังนี้ เริ่มต้นจากการขึ้นรูป ซึ่งในที่นี้ มี 2 วิธีด้วยกันคือ การขึ้นรูปด้วยการปั้น และการขึ้นรูปด้วยการหล่อน้ำดิน ขั้นตอนต่อจากนั้นคือ การวาดลวดลาย ส่วนใหญ่มักนิยมวาดรูปไก่แล้วทำการเติมสีตามลวดลายที่วาดไว้ หลังจากสีแห้งแล้วก็นำไปชุบเคลือบ เพื่อทำเงากระจก
ชามตราไก่จากไก่ขาว นำไปเผาด้วยเตาไฟเบอร์
ชามตราไก่จากไก่ขาว เสร็จแล้วนำไปเผาด้วยเตาไฟเบอร์ที่ความร้อนอุณหภูมิ 1,250 องศาเซลเซียส เมื่อได้ผลิตภัณฑ์เซรามิคที่เสร็จสิ้นตามขั้นตอนดังกล่าวแล้วนั้น ขั้นต่อไปคือ การคัดคุณภาพสินค้าและบรรจุหีบห่อ เป็นการเสร็จตามกระบวนการทั้ง 7 ขั้นตอน โดยผลิตภัณฑ์ 1 ชิ้น ใช้เวลาถึง 7 วัน เนื่องจากต้องใช้เวลา 1 วัน ต่อ 1 ขั้นตอน หมู่บ้านศาลาเม็งแห่งนี้ยังได้รับเลือกให้เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวโอทอปของจังหวัดลำปาง ตั้งแต่ พ.ศ. 2530 แต่ที่นี่มิได้ผลิต ชามตราไก่ ที่มีหลายขนาดและหลายรูปทรงอันมีชื่อของจังหวัดลำปางเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังมีผลิตภัณฑ์จากเซรามิคชนิดอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น โมบาย แจกัน ชุดอาหาร ของแต่งบ้าน ของที่ระลึก ซึ่งมีทั้งรูปแบบ สีสัน และลวดลายที่แปลกตา โดดเด่น เป็นเอกลักษณ์ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างประเทศ รวมทั้งเป็นสินค้าส่งออกไปยังประเทศแถบยุโรปและญี่ปุ่นอีกด้วย ผู้ใช้งาน Google จะได้พบกับโลโก้ของกูเกิลที่ออกแบบโดย Google Doodles เป็นรูปชามตราไก่ของขึ้นชื่อ จ.ลำปาง เพื่อเฉลิมฉลองวันชามตราไก่ลำปาง เนื่องจากรัฐบาลไทยขึ้นทะเบียนชามตราไก่เป็นสินค้าที่บ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI ของจังหวัดลำปาง เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2556 ส่งผลให้ชามตราไก่ เป็นสินค้าที่ได้รับการยืนยันคุณภาพโดยกฎหมายการค้าระหว่างประเทศถึงชื่อเสียงของชามตราไก่ที่ผลิตในภูมิภาค ด้วยดีไซน์ดั้งเดิมอันเป็นเอกลักษณ์ซึ่งต้องใช้การเพ้นท์ด้วยมือ ชามตราไก่ จึงกลายมาเป็นของสะสมหายาก
ชามตราไก่ ใบตองและดอกโบตั๋นแสดงถึงความโชคดี
ชามตราไก่ ถูกนำเข้ามาในไทยโดยประเทศจีน ในผลงานดั้งเดิมไก่เป็นสัญลักษณ์ของการทำงานหนัก ขณะที่ใบตองและดอกโบตั๋นแสดงถึงความหวังถึงความโชคดี ในปี พ.ศ.2500 ผู้ประกอบการหลายเจ้าเปิดโรงงานผลิตเครื่องครัวตราไก่ในจังหวัดลำปาง ประเทศไทย ซึ่งเป็นพื้นที่ที่เต็มไปด้วยวัตถุดิบที่เหมาะแก่การผลิตงานเซรามิก ทำให้ จ.ลำปาง เป็นต้นกำเนิดที่ทำให้ผลิตภัณฑ์ตราไก่เป็นที่นิยม กลายเป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์ขายดีที่สุด นำความมั่นคงทางเศรษฐกิจและเงินสะพัดเข้าสู่ชุมชนใน จ.ลำปาง เปิดที่มาชามตราไก่จาก “จีน” มาสู่ “ไทย” ต้นกำเนิดของชามตราไก่นั้นมาจากจีน จากกลุ่มชาวจีนแคะ (ฮากกา) และชาวจีนแต้จิ๋ว ซึ่งถิ่นฐานเดิมที่ทำเริ่มทำชามตราไก่นั้นอยู่ที่ตำบล กอปี อำเภอไท้ปู มณฑลกวางตุ้ง (กว่างตง) ประเทศจีน คาดว่ามีมานานกว่า 200 ปีแล้ว แต่เดิมชามไก่ไม่ปรากฏการเขียนลาย เป็นเพียงชามขาวธรรมดา ต่อมาเมื่อผลิตเสร็จได้จัดส่งมาเขียนลายเผาสีบนเคลือบ ที่ตำบลปังเคย แต้จิ๋ว หลังจากนั้นจึงกลายเป็นชามตราไก่สำเร็จรูปและส่งออกจำหน่ายในตลาดทั่วไป โดยเรือสำเภา โดยเฉพาะหลังจากที่มีชาวจีนอพยพลี้ภัยมาอยู่ในประเทศต่างๆ ในแถบเอเชีย แต่ชาวจีนก็ยังคุ้นชินกับการใช้ชามไก่ในการพุ้ยข้าว ดังนั้นชามไก่จึงกลายเป็นสินค้าส่งออกไปยังประเทศต่างๆ รวมทั้งประเทศไทยด้วย
จุดเริ่มต้นการผลิตชามตราไก่ในประเทศไทย
ชามตราไก่จากไก่ขาว สำหรับจุดเริ่มต้นการผลิตชามตราไก่ในประเทศไทยนั้น เริ่มต้นจริงจังในปี พ.ศ. 2503 โดยนายซิวกิม แซ่กวอก และนายซิมหยู แซ่ฉิน สองชาวจีนซึ่งได้ร่วมกันตั้งโรงงานทำถ้วยตราไก่แบบเมืองจีนขึ้น นับเป็นโรงงานทำถ้วยตราไก่แห่งแรกของลำปาง คนแต้จิ๋วเรียก ชามตราไก่ “โกยอั้ว” หรือ “แกกุงหว่อน” แต่เมื่อเข้ามาในประเทศไทย คนเมืองเหนือเรียกว่า “ชามก๋าไก่” หรือ “ถ้วยก๋าไก่” กระทั่งเพี้ยนเสียงมาเป็น “ชามตราไก่” หรือ “ชามไก่” ในปัจจุบัน ด้านพิพิธภัณฑ์เซรามิคธนบดี จ.ลำปาง ระบุว่า อาปาอี้ ซิมหยู แซ่ฉิน เป็นต้นตระกูลธนบดีสกุล ซึ่งเป็นผู้ค้นพบแร่ดินขาวและก่อตั้งโรงงานเซรามิคแห่งแรกของลำปาง ปัจจุบันชามตราไก่ที่ยังคงผลิตและวาดลวดลายแบบดั้งเดิม โดยมีองค์ประกอบ ได้แก่ ไก่ ดอกโบตั๋น ใบไม้ ต้นกล้วย ต้นหญ้า ซึ่งเป็นลวดลายที่มาจากวิถีชีวิตของคนจีนที่มีอาชีพเกษตรกรรม เป็นสิ่งใกล้ตัวซึ่งมีความหมายที่ดีทั้งสิ้น
ถ้วยตราไก่ ลำปาง, ชามตราไก่ ลำปาง, จำหน่ายสินค้า OTOP, จำหน่ายสินค้า OTOP ทั่วประเทศ, จำหน่ายสินค้า OTOP ของดีทุกจังหวัด, ยุคแห่งการนำเสนอและขายของออนไลน์, สินค้าภูมิปัญญาชาวบ้าน, สินค้าพื้นบ้าน, อาหารพื้นบ้าน, เกษตรกร 100%, ร้านค้า, รวมสินค้า OTOP จากทุกจังหวัด, ตัวแทนสินค้ามาส่งถึงมือท่าน, OTOP ขอนแก่น, OTOP ชัยภูมิ, OTOP ร้อยเอ็ด, OTOP กาฬสินธุ์, ให้บริการฝาก-ขาย สินค้า OTOP, จำหน่ายสินค้าพื้นบ้านประจำจังหวัด, ของฝาก ของที่ระลึก, อาหารแห้ง อาหารสด
